Χριστούγεννα!

Η ιδανική εποχή για ταξίδια και αποδράσεις, είτε πραγματικές, είτε νοερές. Και σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να κάνουμε νοερές αποδράσεις τόσο στο χρόνο, με όχημα το πλούσιο ιστορικό μας αρχείο, όσο και σε διάφορες γωνιές του πλανήτη, με όχημα τα αφιερώματα που βρίσκουμε στο Περιοδικό της Achaia Clauss, που εκδίδετο τα έτη 1964-1986.

Το πρώτο ενδιαφέρον άρθρο που βρίσκουμε, αφορά την προέλευση του εθίμου του χριστουγεννιάτικου δέντρου. «Το χριστουγεννιάτικο δέντρο, λοιπόν, εγεννήθη το 1539 στην Αλσατία, στο Στράσμπουργκ. Με τον καιρό καθιερώθηκε η χρησιμοποίησίς του στη Γερμανία και έγινε το απαραίτητον χριστουγεννιάτικον σύμβολον με τα λαμπερά του φωτάκια και τα πολύτιμα στολίδια του. Στην Νότιο Γερμανία, αντί διά το πατροπαράδοτον έλατον χρησιμοποιούν πεύκον ή και οξυάν ακόμη. Σε μερικές περιοχές της ανατολικής και κεντρικής Γερμανίας συνηθίζεται το στόλισμα των σπιτιών με ένα σκαλιστόν ξύλινον φανάρι ή την χριστουγεννιάτικην πυραμίδα, που αποτελείται από έξη ή οκτώ στεφάνια με λαμπάκια ή αναμμένα κεριά», διαβάζουμε στο Τεύχος Δεκεμβρίου 1975. «Οι Γερμανοί στόλιζαν τα σπίτια τους τον χειμώνα με αειθαλή δέντρα, σαν υπόσχεση, ότι η ζωή συνεχιζόταν και θα ξαναρχόταν η Άνοιξη στη χώρα». (Δεκέμβριος 1976). «Στη Γαλλία το έθιμο μεταφέρθηκε από τους Αλσατούς πρόσφυγες που κατέφυγαν εκεί μετά την προσάρτησι της Αλσατίας στη Γερμανία το 1871. Η συνήθεια αυτή, μια και ήταν κάτι καινούριο εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα σ’ όλη τη Γαλλία. Στην Αγγλία την συνήθεια του Χριστουγεννιάτικου δένδρου εισήγαγε η βασίλισσα Βικτωρία επηρεασμένη ίσως από τον γερμανόφιλο σύζυγό της τον Αλβέρτο Σαξ Κάμπουργκ Γκόθα. Και όταν οι Άγγλοι είδαν τους βασιλείς τους να στολίζουν το έλατο, πολύ γρήγορα τους μιμήθησαν». (Δεκέμβριος 1974).

Κάτι αντίστοιχο θα πρέπει να έγινε και στην Ελλάδα, καθώς το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίστηκε από το βασιλιά Όθωνα στο παλάτι στο Ναύπλιο το 1833. Έκτοτε, στην Ελλάδα σταδιακά εγκαταλείφθηκε το έθιμο του στολισμού του καραβιού, που υπήρχε λόγω της ναυτικής μας παράδοσης, και αντικαταστάθηκε από το στολισμό του χριστουγεννιάτικου δέντρου. «Όπως πριν από πεντακόσια χρόνια έτσι και σήμερα το χριστουγεννιάτικο δένδρο τονώνει την πίστι των ανθρώπων στις πραγματικές αξίες της ζωής». (Δεκέμβριος 1975)

Ποια είναι τα χριστουγεννιάτικα έθιμα, γαστρονομικά ή άλλα, που ίσχυαν στην Ευρώπη περί το 1970-1975; Μην ξεχνάμε ότι η Achaia Clauss εκείνη την περίοδο είχε έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό, κάτι που διατηρεί μέχρι σήμερα. Συνεπώς, συχνά στην αρθρογραφία βρίσκουμε πληροφορίες για χώρες της Ευρώπης ή και του υπόλοιπου κόσμου, στις οποίες έφταναν τα προϊόντα της και υπήρχαν επαγγελματικές ή και φιλικές σχέσεις με πελάτες του οινοποιείου εκεί.

Στην Γερμανία, «ο εορτασμός αρχίζει ουσιαστικά από την παραμονή, το “Ιερό βράδυ”(…)» (Heiliger Abend). Το γκυ κρεμιέται στην είσοδο του σπιτιού καθώς θεωρείται πως προφυλάσσει από τους κεραυνούς. «Ως τη δωδέκατη νύχτα μετά τα Χριστούγεννα πρέπει το γκυ να διατηρείται κρεμασμένο. Αν πέση έστω και ένα φύλλο κάτω, θεωρείται γρουσουζιά!». «Στις 6 Δεκεμβρίου του Αγίου Νικολάου τα παιδιά βάζουν τα παπούτσια τους μπροστά στην πόρτα και τα βρίσκουν την άλλη μέρα το πρωί γεμάτα φρούτα και καρύδια, αν ήσαν καλά παιδιά, ή με μια βέργα αν ήσαν ανυπάκουα». «Από τα εδέσματα των ημερών είναι ο γεμιστός λαιμός χήνας και το “πόδι της αρκούδας”. Είναι ένα γλυκό που κατασκευάζεται με ζάχαρι, βούτυρο και αμύγδαλα».

Στην Αγγλία, «τη νύχτα της 24^ης προς την 25^η με τα φώτα σβηστά, κάθε προσκεκλημένος παίρνει από ένα ασημένιο πιάτο, σταφύλια Μαλάγας, χωρίς κουκούτσια, πασπαλισμένα με ζάχαρι και βουτηγμένα στο κονιάκ. Τρώγοντας κάθε ρόγα, κάνει μια ευχή. Στο μενού των Χριστουγέννων, φιγουράρει η πατροπαράδοτη πουτίγκα, ποτισμένη με μπράντυ (…) Κατά τους Άγγλους, η συνταγή της οφείλεται στους Τρεις Μάγους». Στις Ηνωμένες Πολιτείες η αρχή των εορτών τοποθετείται στην Ημέρα των Ευχαριστιών, την τελευταία Πέμπτη του Νοεμβρίου. «Στην μεγάλη υπερατλαντική χώρα υπάρχει αναμφισβήτητα η παράδοση της Γαλοπούλας και το άνοιγμα της Σαμπάνιας». «Η γαλοπούλα εισήχθη εις την Βρεταννίαν από την Ν. Αμερικήν εις τα μέσα τους 16^ου αιώνος. Έως τον 18^ον αιώνα εσερβίρετο μεταξύ των πρώτων φαγητών και το “πλαμ πόρριτζ”, σούπα από βωδινό ή αρνί, που είχε μέσα μαύρο ψωμί, μαύρες και ξανθές σταφίδες, μοσχοκάρδι και ζιγγύβερι. Η σούπα αυτή ήτο ο πρόδρομος της σημερινής Χριστουγεννιάτικης πουτίγκας. (…) Σερβίρεται με (…) μεγαλοπρέπεια (…)· εις την κορυφήν της τοποθετείται ένα κλαδί γκυ και ανάβεται το κονιάκ με το οποίον έχει περιχυθή». Τέλος, στη Δανία, «η ψαρόπιττα είναι το κατ’ εξοχήν χριστουγεννιάτικο φαγητό. Μέσα σε αυτήν κρύβουν το χρυσό νόμισμα και με τα υπολείμματά της ταΐζουν τα ζώα του σπιτιού, αλλά και τα σπουργίτια».

Η ιστορία με το χρυσό νόμισμα μας θυμίζει βέβαια την δική μας βασιλόπιτα. Τον Ιανουάριο 1977 το περιοδικό αφιερώνει μια σελίδα για την προέλευση του εθίμου, που φτάνει στα χρόνια του Μεγάλου Βασιλείου. Η διαφημιστική καταχώριση στη σελίδα αυτή είναι για το επτάστερο Brandy της Achaia Clauss, το οποίο προφανώς προτείνεται ως συνοδευτικό με τη βασιλόπιτα. «Με διεθνή βραβεία και πανελλήνια εκτίμηση. Το καλλίτερο δώρο για τις γιορτές. Για πάντοτε.»

Σήμερα, η βασιλόπιτα συνδυάζεται άριστα με γευστικά λευκά γλυκά κρασιά με έντονο αρωματικό χαρακτήρα όπως το Mοσχάτο και η Μελισσέα.

Καλές γιορτές!

Συνεχίζεται…