Πώματα φιαλών
Μετά την ολοκλήρωση της παραγωγής ενός κρασιού και πριν τη διάθεση του στην αγορά παρεμβάλλεται ένα σύντομο αλλά πολύ καθοριστικό στάδιο, η εμφιάλωση. Κατά το στάδιο αυτό το διαυγές πλέον κρασί μεταγγίζεται σε φιάλες με τη βοήθεια της εμφιαλωτικής μηχανής και εν συνεχεία πωματίζεται.
Το εκάστοτε πώμα που επιλέγεται από τον οινολόγο παίζει καθοριστικό ρόλο στην διατήρηση του προϊόντος στη φιάλη καθώς το προφυλάσσει από εξωγενής παράγοντες που μπορεί να το αλλοιώσουν ή ακόμη και να το καταστρέψουν. Πιο συγκεκριμένα ο βασικός ρόλος του πώματος είναι η προφύλαξη του οίνου από διάφορες μικροβιακές επιμολύνσεις αλλά και από την οξείδωση, ώστε να μπορέσει να εξασφαλιστεί η διατήρηση του ή και βελτίωση των οργανοληπτικών του χαρακτηριστικών κατά το πέρασμα των χρόνων.
Το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο είδος πώματος είναι ο φελλός. Ο φυσικό φελλός είναι το πρώτο υλικό που χρησιμοποιήθηκε για το σφράγισμα των φιαλών και το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο μέχρι και σήμερα. Προέρχεται ένα και μόνο είδος δέντρου, την φελλοφόρο βελανιδιά (Querqus Suber), ή αλλιώς το φελλόδεντρο. Τα πώματα από φυσικό φελλό έχουν το βασικό πλεονέκτημα ότι είναι προϊόν φυσικό και οικολογικό, καθώς η κοπή του φλοιού βοηθά στην μακροζωία του δέντρου και από το ίδιο δέντρο μπορούν να παραχθούν χιλιάδες φελλοί. Ακόμη είναι τόσο άμεσα συνδεδεμένοι με το κρασί που είναι το μόνο είδος πωματισμού που είναι ευρέως αποδεκτό από τους καταναλωτές. Η σύνθεση του φελλού επιτρέπει την μικροοξυγόνωση του κρασιού και έτσι εκείνο συνεχίζει να ωριμάζει και να εξελίσσεται στο εσωτερικό της φιάλης. Από την άλλη πλευρά όμως, η χρήση φυσικού φελλού ενέχει τον κίνδυνο της εμφάνισης στο κρασί της χαρακτηριστικής μυρωδιάς φελλού ή TCA (τριχλωροανισόλης) λόγο της ανάπτυξης μυκήτων στο εσωτερικό του. Σε μια τέτοια περίπτωση αναπτύσσονται στο κρασί αρώματα που θυμίζουν μούχλα καθιστώντας αδύνατη την κατανάλωσή του. Ένας ακόμη περιοριστικός παράγοντας στη χρήση των φυσικών φελλών είναι η τιμή τους, η οποία είναι περίπου τρεις φορές μεγαλύτερη σε σχέση με ένα βιδωτό πώμα και κατά συνέπεια ανεβάζει την τιμή του προϊόντος.
Ως εναλλακτικές στους φυσικούς φελλούς, έχουμε τους πώματα συσσωμάτωσης, γνωστά ως Agglomerated, τα οποία κατασκευάζονται από τρίμματα φελλού που ενώνονται μεταξύ τους με ειδική κόλλα κατάλληλη για τρόφιμα. Το μέγεθος των τριμμάτων που χρησιμοποιούνται παίζει σημαντικό ρόλο στην ποιότητα του φελλού, καθώς όσο πιο μικρά είναι, τόσο πιο συνεκτικός είναι ο φελλός και επομένως τόσο καλύτερη η ποιότητά του. Μια παραλλαγή αυτών των πωμάτων είναι τα κυλινδρικά πώματα 1+1 και 2+2. Αποτελούνται από δύο μέρη, το κύριο μέρος του, είναι ένα πώμα τύπου Agglomerated, ενώ στα άκρα, που έρχονται σε άμεση επαφή με το κρασί, προστίθενται λεπτοί δίσκοι από φυσικό φελλό. Η προδιαγεγραμμένη διάρκεια ζωής των παραπάνω πωμάτων και διαπερατότητα τους διαφέρει ανάλογα με τον τρόπο παραγωγής τους. Μια ακόμη εναλλακτική είναι οι συνθετικοί φελλοί, οι οποίοι είναι συνήθως από πλαστικό και μάλιστα οι πιο ποιοτικοί είναι από πολυαιθυλένιο. Είναι πολύ πιο φθηνοί σε σχέση με τους παραπάνω, ενώ δεν παρουσιάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης οσμών στο κρασί. Συνήθως επιλέγονται για κρασιά άμεσης κατανάλωσης καθώς δεν επιτρέπουν την εισροή οξυγόνου στο κρασί και κατά συνέπεια την παλαίωσή του. Μία ακόμη εναλλακτική για κρασιά τα οποία δεν προορίζονται για πολύ μακρά παλαίωση είναι τα βιδωτά πώματα (Stelvin). Τα ποιοτικά Stelvin πώματα είναι ανθεκτικά και προσφέρουν εύκολο άνοιγμα, προστατεύοντας παράλληλα το κρασί από οξειδώσεις και TCA. Η μη επαφή με το οξυγόνο όμως μπορεί να επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα προκαλώντας τα λεγόμενα αναγωγικά αρώματα στο κρασί.
