Το χρυσό βραβείο στην Έκθεση Ολυμπίων το 1889
Ο Ευαγγέλης Ζάππας και το υπόμνημα του 1856
Ενώ στην Ελλάδα «ζυμώνεται» το θέμα της αναβίωσης αρχαίων τελετών και αγώνων ήδη από το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, ο Ευαγγελής Ζάππας βρίσκεται στη Ρουμανία. Εκεί γεννιέται ο προβληματισμός του για τον τρόπο, με τον οποίο θα μπορούσαν να αναβιώσουν ανάλογοι θεσμοί, επιμένοντας, μάλιστα, να ονομάζονται «Ολυμπιακοί». Επιθυμία του Ζάππα ήταν να ενισχύσει την πατρίδα του, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη του το «έκαστος δέον τη πατρίδι χρήσιμος γενέσθαι και ουδέποτε άχθος αυτής». Ο Παναγιώτης Σούτσος, ο θεμελιωτής της σύγχρονης ελληνικής Ολυμπιακής ιδεολογίας και ο άνθρωπος, ο οποίος ενέπνευσε τον Ε. Ζάππα, υπήρξε ο ουσιαστικός εισηγητής της ίδρυσης των παράλληλων πολιτιστικών δρώμενων και των εκθέσεων, έχοντας μάλιστα ως πρότυπο την Α΄ Διεθνή Έκθεση του Λονδίνου (1851). Ο Ε. Ζάππας, γνωρίζοντας τις μη επιτυχημένες προσπάθειες του παρελθόντος, προχώρησε στη σύνταξη υπομνήματος για την καθιέρωση ενός θεσμού, ο οποίος θα βοηθούσε την Ελλάδα να ακολουθήσει τους ρυθμούς της βιομηχανικής επανάστασης.
Το υπόμνημα εστάλη στις αρχές του 1856 και διατύπωνε την πρόταση για διοργάνωση Αγώνων στην Αθήνα στις 25 Μαρτίου 1857. Ο Ζάππας αναλάμβανε τα έξοδα αυτών, καθώς και την ανέγερση ενός Ολυμπιακού κτηρίου, όπου θα γινόταν η έκθεση των δειγμάτων της ελληνικής τέχνης και βιομηχανίας, το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως μουσείο με αρχαιότητες για τους ξένους επισκέπτες. Έσπευσε επίσης να στείλει και 2.000 αυστριακά φλορίνια για τα έξοδα των Α΄ Ολυμπίων. Τα επόμενα δύο χρόνια είχε τακτική επαφή με τον εκπρόσωπο της ελληνικής κυβέρνησης, τον υπουργό Εξωτερικών Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή, ο οποίος συνέτεινε και αυτός στην τελική διαμόρφωση του θεσμού.
Ο θεσμός των Ολυμπίων
Οι ανάγκες του λαού και η ρεαλιστική εκτίμηση της οικονομικής και της πολιτικής κατάστασης της χώρας οδηγούσαν τα βήματα των διοργανωτών των Ολυμπίων. Η αρχική τάση για την απόδοση μεγαλύτερης σημασίας στις εκθέσεις των προϊόντων υποχωρούσε σταδιακώς, ενώ καλλιεργούνταν, αργά αλλά σταθερά, οι άλλες παράμετροι, των πολιτιστικών και των αθλητικών δραστηριοτήτων. Εάν, λοιπόν, τα Α΄ Ολύμπια (1859) έγειραν προς την οικονομική ανάπτυξη, η δεύτερη διοργάνωση έδωσε το σύνθημα για την ανάπτυξη της εκπαίδευσης (1870).
Τα Γ΄ Ολύμπια (1875) επηρεάστηκαν άμεσα από το ταραγμένο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδος εκείνης της εποχής. Με τη μεθοδική οργανωτική προετοιμασία της Επιτροπής Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων δομείται ένα ευρύ δίκτυο τοπικών κατά δήμους – Ολυμπιακών επιτροπών, που “διαχέουν” τον θεσμό σε όλες τις επαρχίες του κράτους αλλά και στο εξωτερικό. Ωστόσο, η επιτυχία των εκδηλώσεων είναι περιορισμένη, λόγω της απουσίας του βασιλιά από τα Γ΄ Ολύμπια.
«Οι ατέρμονες συζητήσεις, οι επαγγελματικοί ανταγωνισμοί και οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση του Ζαππείου Μεγάρου δημιούργησαν ένα κενό 13 ετών μεταξύ των Γ΄ και των Δ΄ Ολυμπίων.
Η σύμπτωση της επετείου των 25 χρόνων της βασιλείας του Γεωργίου Α΄ στην Ελλάδα με τα τελευταία Ολύμπια, αν και επισκίασε τις εκδηλώσεις τους, συνέθεσε μια πρωτόγνωρη ατμόσφαιρα χαράς και ενθουσιασμού στην πρωτεύουσα. Σε αυτή συνέβαλε και η σπουδαιότερη έως τότε έκθεση έργων τέχνης, στο πλαίσιο των αγώνων πολιτισμού. Τα στοιχεία – σύνδεσμοι που κληροδοτήθηκαν στην αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 – σε επίπεδο οργανωτικής πείρας καθώς και στην ιδεολογική και ψυχολογική προετοιμασία της κοινής γνώμης – είναι αρκετά για να καταδείξουν την οργανική μετεξέλιξη των Ολυμπίων, μέσω της δημιουργικής “προσαρμογής” στα νέα δεδομένα».
Με πρωτοβουλία του Διοικητικού Συμβουλίου της Επιτροπής Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων και έπειτα από αρκετά χρόνια που ο ανωτέρω θεσμός είχε αδρανήσει, κατά το χρονικό διάστημα 2016-2018 τελέστηκαν στο Ζάππειο Μέγαρο τα V Ολύμπια, αναβιώνοντας έτσι έναν πολύτιμο θεσμό.
Στις 3 Νοεμβρίου 1889 διαβάζουμε στο «Φορολογούμενο» το παρακάτω απόσπασμα της στήλης ΔΙΑΦΟΡΑ:
«Εκ των εκθετών οινων της ημετέρας πόλεως εν τη εκθέσει των Ολυμπίων εβραβεύθησαν οι επόμενοι. Η εταιρεία «ΑΧΑΙΑ» έλαβε χρυσούν βραβείο και δρ. 1000 εκ προσφοράς Αλεξ. Σκουζέ, και έτερον δεύτερον χρηματικό βραβείο δια τον κάλλιστον γλυκύν οίνον της, χορηγούμενον υπό της επιτροπής των Ολυμπίων»
Το χρυσούν βραβείο φιλοτεχνήθηκε υπό του μεγάλου Έλληνα Ζωγράφου Νικηφόρου Λύτρα.
Μπορείτε να διαβάσετε το συγκεκριμένο απόσπασμα σε μορφή .pdf πατώντας στο επόμενο εικονίδιο:
