Η ΑΧΑΙΑ CLAUSS στην κατοχή

Η ιστορία της ΑXAIA CLAUSS είναι στενά συνδεδεμένη με την ιστορία της Πάτρας και την περίοδο της Γερμανικής κατοχής.

Η ΑΧΑΙΑ CLAUSS αποτέλεσε χώρο όπου έβρισκαν καταφύγιο ή κρύβονταν οι αντάρτες κατά την Κατοχή, σημείο διαπραγματεύσεων ανταλλαγής αιχμαλώτων και αφετηρία της απελευθέρωσης της Πάτρας. Άλλωστε κατά τα έτη 2018 και 2019, οι εκδηλώσεις απελευθέρωσης της Πάτρας, στις αρχές Οκτωβρίου, λάμβαναν χώρα στο κάστρο και στα υπόγεια του οινοποιείου της ΑΧΑΙΑ CLAUSS.

Στις 2 Οκτωβρίου κάθε έτους, ο Δήμος Πατρέων ξεκινάει τους εορτασμούς για την επέτειο της Απελευθέρωσης της Πάτρας, από τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής, στην ΑΧΑΙΑ CLAUSS. Η αναδρομή έχει αφετηρία το ιστορικό Οινοποιείο της AXAIA CLAUSS και τα υπόγεια, στα οποία έμειναν την παραμονή της απελευθέρωσης της Πάτρας, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ.

Ειδικότερα διαβάζουμε στα σχόλια που έχουν καταγραφεί από τον απελευθερωτικό στρατό του 12ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, στο Βιβλίο Επισκεπτών της χρονικής περιόδου 1941- 1949:

“Βαδίζομεν δια την κατάληψιν της Πάτρας“. 1/10/1944.

Δ. Κρόνος ανθυπολοχαγός ΕΛΑΣ

Το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτριος Σολωμός.

“Με τονωμένας τας δυνάμεις μας βαδίζομεν δια την κατάληψιν των Πατρών Ζήτω ο ΕΛΑΣ“. 3/10/1944.

Επιτελής 12ου Συντάγματος ΕΛΑΣ.

 

Το Βιβλίο Επισκεπτών είναι ντοκουμέντο, το οποίο όταν διάβασε ο αείμνηστος Γερμανός ιστορικός καταγραφέας των γεγονότων του Πολέμου, Frank Meyer με δακρυσμένα μάτια είπε ότι” διαβάζοντας αυτό το Βιβλίο, πρέπει να ξαναγράψω το δικό μου”. Δυστυχώς δεν πρόλαβε, διότι έφυγε ξαφνικά από την ζωή.

Όμως έχουν προηγηθεί και άλλα γεγονότα που συνδέουν την ΑΧΑΙΑ CLAUSS με την Πάτρα και την ευρύτερη περιοχή.

Στο μοναστήρι του Αγίου Νικόλα, στο χωριό Σπάτα Ηλείας,οι ΕΛΑΣίτες έπειτα από μάχη αιχμαλώτισαν 16 Γερμανούς, μεταξύ αυτών και ο ανεψιός του Γερμανού στρατιωτικού συμβούλου Μποκ, της Πελοποννήσου. Η Γερμανική διοίκηση Πελοποννήσου, έσπευσε να προβεί σε ανταλλαγή με κρατούμενους Έλληνες πατριώτες. Η συμφωνία ανταλλαγής κατέληξε στους επτά Γερμανούς έναντι δεκατεσσάρων Ελλήνων. Καθορίστηκε ως ημερομηνία ανταλλαγής η Κυριακή 27 Φεβρουαρίου 1944. Απροσδόκητα όμως, στις 17 Φεβρουαρίου 1944, μικρή ομάδα ΕΠΟΝιτών, κοντά στην Πλατανόβρυση Αχαΐας, χτύπησε γερμανική φάλαγγα, που έτυχε να περνά εκεί, στην οποία επέβαινε ο θείος Μποκ, οποίος παραλίγο να πιαστεί αιχμάλωτος. Οι ΕΠΟΝίτες δεν γνώριζαν τη συμφωνία ΕΛΑΣ και Γερμανών ούτε ότι ήταν ο Μποκ μαζί τους.

Οι Γερμανοί, αμέσως δεν τήρησαν τη συμφωνία και στις 23 Φεβρουαρίου προχώρησαν στη θανάτωση 31 Ελλήνων ως αντίποινα για την πρόκληση κατά του Μποκ.

Ήθελαν όμως περισσότερα αντίποινα και η ευκαιρία τους δόθηκε όταν ο ανθυπολοχαγός του ΕΛΑΣ Ηλίας Παστεργιόπουλος, κατέβηκε στη Πάτρα για να ανταλλάξει τρεις Γερμανούς έναντι τριάντα Ελλήνων πατριωτών.

Έγινε δεκτός από το Γερμανό στρατιωτικό διοικητή Βόλφιγκερ, ο οποίος του πρότεινε και επίσημο γεύμα. Ειδοποιημένος όμως μυστικά, ο Ηλίας Παπαστεργιόπουλος, από τον επικεφαλής της εθνικιστικής οργάνωσης «Αντικομμουνιστική Σταυροφορία» της Ειδικής Ασφάλειας και υποδιοικητή της Ασφάλειας Πατρών αστυνόμο Χρ. Τσάμη, ότι η Γκεστάπο είχε σχέδιο να τον συλλάβει, έφυγε για την έδρα του 12^ου Συντάγματος ΕΛΑΣ στο Καλούσι.

Ο Ηλίας Παπαστεργιόπουλος είχε συναντηθεί με Γερμανούς αξιωματικούς και εθελόντριες νοσοκόμες του ΔΕΣ, στον υπαίθριο χώρο της ΑΧΑΙΑ CLAUSS, για την ανταλλαγή κρατουμένων στις 20 Μαρτίου 1944, που τελικά δεν ευοδώθηκε.

Ωστόσο, φρόντισε πριν, να αφήσει το στίγμα του στην ΑΧΑΙΑ CLAUSS, υπογράφοντας στο βιβλίο επισκεπτών στις 20 Μαρτίου 1944, με το χαϊδευτικό του «Λιάκος αντάρτης», Υπολοχαγός, αναφέροντας «Ελπίζω να πιώ ένα ποτήρι Μαυροδάφνη πολύ σύντομα εις υγείαν της αγαπημένης μας Ελλάδας».

Λίγους μήνες αργότερα, τον Νοέμβριο 1944, στην ΑΧΑΙΑ CLAUSS πέρασε και ο μόνιμος ξένος αντιπρόσωπος του Ερυθρού Σταυρού, στη Πάτρα, ο Χανς Ερενστρώλε.  Ο Hans Ehrenstrale, θεολόγος, γεννήθηκε το 1914 στη Σουηδία. Από τους πρώτους μήνες του 1944 εργάσθηκε για τον επισιτισμό της πόλης των Πατρών και της γύρω περιοχής.

Στο ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων από τους Γερμανούς, περιέθαλψε τους Καλαβρυτινούς. Ο Ερενστρώλε , μαζί με το κλιμάκιο του Ερυθρού Σταυρού καθ’ οδόν προς τα Καλάβρυτα προκειμένου να παράσχουν πρώτες βοήθειες στους κατοίκους έκαναν μία στάση στην ΑXAIA CLAUSS να πιούν ένα ποτηράκι, να πάρουν δύναμη.  Τότε, στο βιβλίο επισκεπτών σε άπταιστα Ελληνικά ο Ερενστρώλε έγραψε: «Ο μεθ’ οίνου τελειώσει τελειώσει καλά . Θα γυρίσωμεν».

Για την βοήθειά του, οι Καλαβρυτινοί του έδωσαν το όνομα «Λευκός Άγγελος».

Ο Ερενστρώλε κράτησε την υπόσχεσή του και γύρισε. Σε μια προσκυνηματική επιστροφή του, μετά από 60 χρόνια, στην περιοχή των Καλαβρύτων, γύρισε και συμμετείχε στις εκδηλώσεις μνήμης της 13^ης Δεκεμβρίου 2003. Στο περιθώριο της επίσκεψής του επισκέφθηκε την ΑΧΑΙΑ CLAUSS, η οποία τον τίμησε και του αφιέρωσε το βαρέλι χωρητικότητας 2.545 λίτρων, με Μαυροδάφνη του Οκτωβρίου του 1940. Λίγους μήνες αργότερα πέθανε. Για την Πάτρα θεωρείται ως ήρωας και γι’αυτό ανακηρύχθηκε Επίτιμος Δημότης ενώ το όνομά του δόθηκε σε οδό της πόλεως. Η ΑΧΑΙΑ CLAUSS παραμένει σημαντικό μέρος της ιστορίας της Πάτρας

 

Βιβλιογραφικές Πηγές

Αρχείο ΑΧΑΙΑ CLAUSS

Μόσχος, Γιώργος, (2016), Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση, Εκδόσεις Πικραμμένος.

Σταθάκη-Κούμαρη, Ροδούλα, Η Οινοποιός Εταιρεία «ΑΧΑΙΑ» και τα Χειροποίητα Βαρέλια της.