Γουσταύος Κλάους, Άμβουργερ και Δημοτικό Θέατρο Πάτρας

Στα τέλη του 19ου αιώνα, οι πόλεις κάνουν έκκληση στους καλύτερους αρχιτέκτονες της εποχής για να σχεδιάσουν τα θέατρά τους. Η Ερμούπολη Σύρου αναθέτει το θέατρο στον Ιταλό αρχιτέκτονα Πιέτρο Σαμπώ. Η Πάτρα αναθέτει το θέατρό της στον Ερνέστο Τσίλλερ. Το ίδιο και η Ζάκυνθος. Ο Τσίλλερ σχεδιάζει και το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας και αργότερα το Βασιλικό Θέατρο.

Στη Πάτρα, κυρίως οι έμποροι αναλαμβάνουν και χτίζουν το θέατρο «Απόλλωνα». Το εμπορικό στρώμα της πόλης δεν διακρίνεται μόνο για τον κοσμοπολιτισμό του αλλά και για την πολυεθνική σύνθεσή του, όπως Άγγλοι και Γερμανοί έμποροι σταφίδας, ναυτικοί πράκτορες και τραπεζίτες), χαρακτηριστικό που προσδιορίζει τις πολιτιστικές επιλογές του και την κοινωνική συμπεριφορά του. Στην επιτροπή για την ανέγερση του θεάτρου της πόλης μετέχουν οι μεγαλέμποροι σταφίδας Θεόδωρος Άμβουργερ, Ε. Χάνκοκ, Μ. Γερούσης, Κ.Ν. Λάππας, ο κτηματίας Δ.Π. Πατρινός και ο Α. Χρυσάνθης.

Πρωτοστατεί ο Άμβουργερ, συνεργάτης του Κλάους, που κατάγεται από το Δουκάτος της Βάδης, ιδιαίτερα ευαίσθητος στα μηνύματα των καιρών του. Ήταν πρόξενος της Πρωσίας και της Γερμανίας, ιδρυτής του Εμπορικού Συλλόγου της Πάτρας, υποστηρικτής της οινοποιίας και της μεταξουργίας, ίδρυσε στη Πάτρα οινοποιείο-οινοπνευματοποιείο και στη Καλαμάτα ένα από τα πρώτα μεταξουργεία. Το 1878 παρασημοφορήθηκε από την αυτοκρατορική κυβέρνηση της Πρωσίας για τη δραστηριότητά του στην Ελλάδα, ιδιαίτερα για τις ανασκαφές στο χώρο της αρχαίας Ολυμπίας.

Για την οικοδόμηση του Δημοτικού Θεάτρου της Πάτρας, δημιουργήθηκε μετοχική εταιρία και εκδόθηκαν μετοχές, όπου καθεμιά αντιπροσώπευε 200 δραχμές. Το θέατρο θεμελιώθηκε στις αρχές του 1871 και ολοκληρώθηκε μέσα στο 1872. Η κατασκευή του κόστισε 148.542 δραχμές και για να αντιληφθούμε το ποσό, αρκεί να αναφερθεί ότι τα έξοδα του προϋπολογισμού του Δήμου Πατρέων έφταναν, το 1872, τις 377.366 δραχμές όταν η τιμή ενός στρέμματος σταφιδαμπέλων κυμαινόταν από 300 έως 500 δραχμές, το 1871.

Ο φάκελος των μετοχών που διασώζεται στο αρχείο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της Πάτρας, περιέχει 379 μετοχές, αξίας 75.800 δραχμών, που κατανέμονταν σε 94 μετόχους. Οι 91 απ’ αυτούς κατοικούν και έχουν έδρα των επιχειρήσεών τους στη Πάτρα ενώ τρεις είναι από το Αίγιο (Σ.Α. Οικονομόπουλος, Γ. Πετιμεζάς, Α. Μεσινέζης). Στο συνολικό κόστος κατασκευής του θεάτρου, ο Δήμος συμμετέχει με ποσοστό 33,61% ενώ το υπόλοιπο ποσοστό ανήκει καθ’ ολοκληρίαν στους εμπόρους, αν στο ποσό που συγκεντρώνεται από τις μετοχές προσθέσουμε και ένα δάνειο 20.000 δραχμών, που χορηγούν τρεις έμποροι στην Επιτροπή του θεάτρου. Οι έμποροι αυτοί είναι ο Θεόδωρος Άμβουργερ, ο Εδουάρδος Χάνκοκ και ο Θεμιστοκλής Γερούσης, που, μαζί με τις μετοχές («αναγνωστήρια») που αγοράζουν, καταβάλλουν τελικά το 21,53% της συνολικής κατασκευαστικής δαπάνης του θεάτρου.

Στην ομάδα των 94 μετόχων εύκολα διακρίνονται ξένοι έμποροι της Πάτρας και αριθμό μετοχών ως εξής:

Θεόδωρος Άμβουργερ   10
Γουσταύος Κλάους          10
Μαρτίνος Φελς                 10
Θωμάς Βουδ                      10
Αλφρέδος Κροβ               10
Εδουάρδος Χάνκοκ        10

 

καθώς και άλλοι έμποροι, οι οποίοι δεν χτίζουν μόνο το θέατρο αλλά και το διοικούν, τουλάχιστον ως το 1910, μέσω των επιτροπών τους.

Πηγές:
Αρχείο Achaia Clauss
Μπακουνάκης, Νίκος, (1991), Το φάντασμα της Νόρμα: η υποδοχή του μελοδράματος στην ελληνικό χώρο το 19ο αιώνα, Εκδόσεις Καστανιώτη.