Το μυκηναϊκό νεκροταφείο του Κλάους Πατρών

Το μυκηναϊκό νεκροταφείο του Κλάους Πατρών βρίσκεται στα νοτιοανατολικά όρια της σημερινής πόλης της Πάτρας. Εντοπίστηκε και ερευνήθηκε για πρώτη φορά στο τέλος της δεκαετίας του 1930 από το Νικόλαο Κυπαρίσση, Έφορο Αρχαιοτήτων της εποχής.

Ανεσκάφη εκ νέου μεταξύ των ετών 1988-1992 από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Αθανάσιο Παπαδόπουλο, υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας (Αθήνα). Είναι η πρώτη πλήρης και επιστημονικά τεκμηριωμένη παρουσίαση των μυκηναϊκών θέσεων στην Αχαΐα, που οφείλεται στον Αχαιό Καθηγητή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Αθανάσιο Παπαδόπουλο, ο οποίος με το βιβλίο του Mycenaean Achaia, που αποτελεί και τη διδακτορική του διατριβή, εξήρε το Νομό μας ως ένα από τα σημαντικά κέντρα μυκηναϊκής εγκατάστασης.

Η διατριβή του αποτελεί και σήμερα σημείο αναφοράς άλλων ερευνητών που εξέτασαν στις δικές τους έρευνες, τη μυκηναϊκή παρουσία μέσω της περιγραφής και καταγραφής τάφων και ευρημάτων αλλά και ανάλυσης των ταφικών εθίμων των ανθρώπων της εποχής στην Καλλιθέα, στην Κρήνη και στο Κλάους.

Ο κ.Κωνσταντίνος Πασχαλίδης, αρχαιολόγος, μελέτησε το μυκηναϊκό νεκροταφείο του Κλάους Πατρών και συμμετείχε στην ανασκαφή του γειτονικού οικισμού της Μυγδαλιάς Πετρωτού, δύο θέσεις που μπορεί να μην έδωσαν τα «πολύχρυσα» ευρήματα των Μυκηνών, υπήρξαν όμως καίριες ως προς την κατανόηση της
καθημερινότητας των ανθρώπων της.

Στη διδακτορική διατριβή του, πραγματεύεται την τοπογραφία, την αρχιτεκτονική, τα ευρήματα, τα ταφικά έθιμα και την ιστορία της τοπικής κοινωνίας που έζησε στο ‘τέλος εποχής’ και στην περιφέρεια του μυκηναϊκού κόσμου.

Η μεγαλύτερη συγκέντρωση μυκηναϊκών θέσεων της Αχαΐας εντοπίζεται στα νότια περίχωρα της Πάτρας από το οινοποιείο της Αχάϊα Κλάους έως το Παυλόκαστρο. Το νεκροταφείο του Κλάους, βρίσκεται στην άκρη του αμπελώνα της μαυροδάφνης, στις ρίζες του κατάφυτου λόγου Κούκουρα.

Στη κορυφή του γειτονικού λόφου της Μυγδαλιάς Πετρωτού, σε απόσταση ενός περίπου χιλιομέτρου και στην απέναντι όχθη της κοίτης του ορμητικού Φίλιουρα, είχε εντοπιστεί ένας εκτεταμένος οικισμός. Εξετάζονται οι θέσεις της μυκηναϊκής Αχαΐας ενώ ο χώρος του νεκροταφείο περιγράφηκε ξεχωριστά με ειδική μνεία στις γειτονικές ανασκαφές. Εξετάστηκε η περιοχή του Κλάους, η χωροταξία του νεκροταφείου, η αρχιτεκτονική των τάφων, το πέτρωμα, οι κατασκευαστικοί τρόποι και τα προβλήματά τους.

Όπως έχει ο ίδιος δηλώσει στο παρελθόν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Στις θέσεις αυτές, που βρίσκονται στις νότιες παρυφές της Πάτρας, έζησαν και ετάφησαν τα μέλη μιας τοπικής κοινωνίας η οποία αν και δεν άφησε κανένα πολύχρυσο σημάδι, έζησε με τους όρους και τα πάθη των ανώνυμων ανθρώπων, στοιχεία που μπορεί κανείς εύκολα να αναγνωρίσει ως οικεία». Και επεξηγεί: «Οι ιστορίες της ζωής τους απαντώνται παντού: σε ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι, σε μια ταφή σύμφωνη με τις επιθυμίες του νεκρού, σε ένα λάθος στην κατασκευή ενός τοίχου, στην αλλαγή της χρήσης ενός χώρου, στην ατίμωση ενός προγενέστερου τάφου, σε μια κρυμμένη ταφή ανάμεσα σε δωμάτια του χωριού, σε χίλια δυο ίχνη».

Ο ίδιος επισημαίνει ότι η Μυκηναϊκή Αχαΐα κατατάσσεται συχνά στην περιφέρεια του Μυκηναϊκού κόσμου, γνωστού στο ευρύ κοινό ως πολύχρυσου, χάρη στα
θαυμαστά ευρήματα των ανακτόρων και των τάφων της Αργολίδας, της Μεσσηνίας και της Βοιωτίας. Όμως ο κόσμος αυτός, που περιλάμβανε πολλές επικράτειες, είχε αναρίθμητες ιστορίες ζωής και θανάτου να διηγηθεί, οι περισσότερες από τις οποίες δεν αποτυπώθηκαν ποτέ σε πολύτιμες ύλες.

«Τα Μουσεία μας, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιογραφίας, εστιάζουν στις πλούσιες ταφές, στα μεγάλα οικιστικά κέντρα, στα ανάκτορα αυτού του κόσμου. Ωστόσο, η πλειονότητα των ανθρώπων ζούσε τριγύρω από αυτά. Σε χωριά που συντηρούνταν από τις καλλιέργειες και την κτηνοτροφία. Με ανθρώπους που θάβονταν παίρνοντας στον τάφο τους δώρα, που ίσως δεν απολάμβαναν στην καθημερινή τους ζωή, η οποία πρέπει να ήταν δύσκολη, αν κρίνουμε από το
προσδόκιμό της και από τη μεγάλη παιδική θνησιμότητα. Αυτούς τους ανθρώπους αρχίσαμε να αναζητούμε συστηματικά, μόλις τα τελευταία χρόνια. Είναι ενδεικτικό ότι η πλειονότητα των συστηματικά ανεσκαμμένων μυκηναϊκών θέσεων, που δεν είναι ταφικές, αφορούν κέντρα και ανάκτορα. Αν μετρήσει κανείς τα ερευνημένα μυκηναϊκά χωριά της ηπειρωτικής Ελλάδας, θα εκπλαγεί από το μικρό τους αριθμό. Η μυκηναϊκή Αχαΐα είναι μια κατάλληλη επικράτεια για τη μελέτη τους, μιας και ήταν πολυάνθρωπη, ανοιχτή σε δρόμους θαλάσσιους και χερσαίους και, όπως φαίνεται, πλούσια σε πρωτογενή παραγωγή», επισημαίνει.

Η περιοχή Κλάους Πατρών έχει ακόμα πολλά να προσφέρει στη κατανόηση της ιστορίας της περιοχής.

Πηγές: Κωνσταντίνος Πασχαλίδης, (2014), Το Μυκηναϊκό Νεκροταφείο του Κλάους Πατρών, Διδακτορική Διατριβή, Ιωάννινα

0

Start typing and press Enter to search

Μετάβαση στο περιεχόμενο